KTNĐ – Thời gian gần đây, quan niệm về việc sử dụng gỗ ở nước ta đã có sự chuyển biến rõ rệt. Các loại thiết mộc, gỗ quý hiếm ngày càng ít xuất hiện (hoặc hầu như không còn để khai thác nữa!). Thay vào đó, các loại gỗ rừng trồng nhập khẩu lại ngày càng quen thuộc như gỗ sồi, gỗ óc chó, gỗ dái ngựa, gỗ tếch…

Đồng thời, sự xuất hiện của vật liệu gỗ trong ngôi nhà Việt cũng mang một hình ảnh khác biệt, trẻ trung hơn, ứng dụng linh hoạt hơn và đưa vào những thiết kế hiện đại hơn.

NGUYỄN THỊ NGỌC THỦY – THIẾT KẾ NỘI THẤT:
Nghề kiến trúc luôn phải “chơi” với đủ loại vật liệu xây dựng nên việc “chọn bạn mà chơi” thế nào thì chọn vật liệu xây dựng cũng vậy. Gỗ là một dạng “bạn” không dễ chọn và dễ chơi, phải qua thực tế sử dụng, thử thách mới có thể biết hiệu quả tốt xấu.

Mặt khác, tuy kiến trúc sư lựa chọn nhưng gia chủ mới là người “ăn ở” lâu dài cùng gỗ trong công trình, nên cái khó là ở chỗ “thấy vậy mà không phải vậy”, lắm lúc vẫn phải chấp nhận thử và sai. Ví dụ tủ bếp bằng gỗ tự nhiên, người này khen nức nở, người khác lại kêu không bằng gỗ nhân tạo.

Có nhiều gia chủ hay nói với kiến trúc sư: sao cái gì mấy anh chọn cũng toàn tốn tiền vậy? Và các nhà chuyên môn cũng hay giải thích theo kiểu nửa đùa nửa thật: “tiền nào của nấy”.

Nhưng rồi ngẫm nghĩ, không lẽ chỉ có gỗ quý danh mộc, gỗ nhân tạo ngoại nhập cao cấp mới thực sự có thể làm cho nhà sang và đẹp, còn gỗ cũ tận dụng, gỗ loại 3 loại 4 thì… đồ bỏ hết hay sao? Tính chất sinh thái của chất liệu gỗ có thể xem như một giá trị để xem xét khi sử dụng.

Thực tế việc dùng gỗ thế nào nằm ở kỹ thuật thi công và bố trí hợp lý, đúng chỗ. Ví dụ, phòng tắm xứ ta dù có giữ gìn cẩn thận đến đâu vẫn là nơi nhiều nước nhiều ẩm, sử dụng gỗ nên cân nhắc, hoặc gỗ làm tủ bếp sẽ có lớp hoàn thiện khác gỗ làm tủ sách do tính chất nấu nướng nóng ẩm mau làm gỗ xuống cấp.

Cũng không ai dù thừa tiền mà đem gỗ tự nhiên ra ốp mặt ngoài nhà, trường hợp này tôi thấy thường dùng lam gỗ nhựa thay thế. Thậm chí, nhóm chất liệu gỗ này còn có đủ các bề mặt tạo tác như gỗ tự nhiên để người tiêu dùng dễ dàng chọn lựa theo gu của mình.

TRƯƠNG HUYỀN ÂN – KIẾN TRÚC SƯ:
Với người Việt Nam, gỗ trong nhà cửa lâu nay luôn là vật liệu gần gũi, nhưng cũng có sự phân hóa “giàu nghèo” qua các loại gỗ sử dụng. Sang thì thường được cho là phải dùng gỗ tự nhiên nhóm quý, kém hơn thì chuyển sang gỗ MDF phủ veneer, còn bàn ghế bằng ván okal thì mặc định chỉ dùng ở nơi công sở, trường học.

Gần đây thị trường đã chuyển sang dùng gỗ rừng trồng nhưng vẫn nhiều người không hiểu lắm và cho rằng vì hết gỗ quý rồi nên đành dùng vậy!

Rõ ràng vẫn thấy tỷ lệ rất ít công trình tư nhân ở Việt Nam sử dụng gỗ sinh thái một cách hợp lý, và trên các phương tiện thông tin đại chúng, do vô tình hay cố ý, luôn có hình ảnh các “đại gia” lút mình trong bộ ghế cẩm lai cẩn xà cừ, hay các “kiều nữ” khép mở những cánh cửa gõ đỏ hoặc gỗ lim nặng nề chạm trổ hoa văn như một ẩn dụ về nỗi khát khao rằng đã phú quý là phải kèm với gỗ quý!

Đối lập với giới trung niên chuộng gỗ quý là giới thanh niên năng động thích kiểu gỗ “bụi đời” thậm chí gỗ phế thải, sau khi tút tát gia cố ghép nối lại thành ra các sản phẩm tạm gọi là “nghệ thuật đương đại”. Gần đây hiện tượng dùng lam gỗ bọc trong bọc ngoài công trình có vẻ bắt đầu phổ biến, thậm chí đi vào lối mòn hình thức.

Ví dụ trần nhà bê tông được đưa vào giàn lam gỗ như một thời người ta cố đóng trần thạch cao và tô phào chỉ vậy. Các vấn đề về ngóc ngách bám bụi, tốn kém chi phí và nhân công, cảm giác đậm màu và đè nặng trên đầu người sử dụng… đều bị bỏ qua.

Theo tôi, trong sử dụng gỗ cho dù là gỗ gì, vẫn phải có tỷ lệ “thỏa hiệp” nhất định sao cho “đứa con tinh thần” của kiến trúc sư không bị biến đổi bởi kiểu ốp lát, tô vẽ, son phấn… dày đặc.

Ngược lại, phía gia chủ cũng không phải “chịu trận” những mảng tường gạch nung không tô bám bụi, những giàn lam gỗ không biết để làm gì và những góc nhà chỉ đẹp trên hình ảnh được dàn dựng chụp công phu, còn khi sử dụng thì đầy rẫy bất cập.

Tôi rất mong các nhà thiết kế trẻ trước khi chạy theo trào lưu mới hãy ngoái nhìn kinh nghiệm cũ, đừng vội đả phá, từ bỏ một kiểu cách dùng gỗ này rồi chính mình lại sa đà vào một hình thức lạm dụng gỗ khác.

Nhu cầu, điều kiện kinh tế, công năng… sẽ là các chỉ dấu giúp nhà thiết kế chọn và dùng gỗ có chừng mực hơn, khoa học hơn.